بررسی پدیده‌ی پسماند و ارزیابی رطوبت تک لایه‌ای جذب دانه کلزا

کلزا یکی از دانه‌های روغنی مهم و با ارزش است و به دلیل پتانسیل بالای تولید این محصول در کشور، نیاز به بهینه سازی مراحل تولید و فرآوری آن در کشور می‌باشد. خشک کردن یکی از مراحل مهم فرآوری کلزا می‌باشد و مقدار رطوبت تعادلی (EMC) در بررسی خشک کردن دانه کلزا نقش بسزایی دارد. در این تحقیق مقادیر رطوبت تعادلی رقم لیکورد کلزا با استفاده از روش وزن سنجی در دمای 55 درجه سلسیوس، با دامنه‌ی رطوبت نسبی 7 تا 84 درصد و در دو مرحله‌ی جذب و دفع رطوبت مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایش به روش لایه نازک در محفظه‌‌ای کنترل شده و عایق‌بندی شده انجام پذیرفت به طوری که شرایط ترمودینامیکی هوای داخل محفظه ثابت نگه داشته شد. دما به وسیله‌ی ترموستات و رطوبت نسبی هوای اطراف نمونه با استفاده از محلول‌های نمک اشباع تنظیم گردید. منحنی‌های هم‌دمای به دست آمده جذب و دفع، سیگمائیدی بوده و منحنی حالت دفع رطوبت بالاتر از منحنی حالت جذب رطوبت قرار گرفت و پدیده‌ی پسماند به وضوح در این دما مشاهده شد. همچنین از سیزده مدل ریاضی اسوین، اصلاح شده‌ی اسمیت، اصلاح شده‌ی اسوین، اصلاح شده‌ی هندرسون، اصلاح شده‌ی هالسی، اصلاح شده‌ی چانگ فاست، اصلاح شده‌ی بت، چانگ فاست، کوهن، هندرسون، هالسی، گب و کاریه برای برازش داده‌های آزمایشگاهی رطوبت تعادلی در رطوبت نسبی‌های مختلف جهت پیش‌بینی رطوبت تعادلی استفاده شد و بررسی‌ها نشان داد که برای هر دو حالت جذب و دفع رطوبت، مدل گب (GAB) مناسب‌ترین مدل است. مقادیر ضریب تبیین (R2)، مربع کای (2?) و مربع میانگین خطای (RMSE) مدل گب در حالت جذب رطوبت به ترتیب 997/0، 023/0 و 120/0 و در حالت دفع رطوبت به ترتیب برابر 994/0، 031/0 و 140/0 بود. با استفاده از داده‌های تخمین‌زده شده توسط مدل گب و به کارگیری معادله جذب رطوبت در مواد نمگیر، بت (BET) و رسم نمودار مخصوص معادله فوق، مقدار رطوبت تک لایه‌ای جذب کلزا نیز محاسبه گردید و مقدار آن برای دانه کلزا برابر 555/1 (درصد بر پایه خشک) و ثابت مربوط به معادله بت آن نیز برابر 371/10- محاسبه شد.